Bima Synagogi Starej

Synagoga Stara – jak widać po zarysach uwidocznionych po jej ostatnich remontach – była budowlą stosunkowo niewielką. W jej centrum ulokowano podwyższenie, na którym stał pulpit służący do czytania Tory. Podwyższenie to, zwane bimą, wyznaczały cztery ceglane kolumny podpierające strop budowli. Synagoga, pierwotnie drewniana, powstała zapewne w połowie XVI w. Kilkakrotnie trawiły ją pożary, a murowany kształt uzyskała w latach 70. wieku XVII. Rozbudowana została w wieku kolejnym, a ostateczny jej wygląd i wyposażenie wnętrza wykonano w latach 80. XIX w. Synagoga została przez Niemców podpalona 8 listopada 1939 r., a później rozebrana. Zachowała się jej centralna część, fragment stropu podpartego kolumnami, przez tarnowian zwana bimą.

Zupełnie niewytłumaczalnym zbiegiem okoliczności ten ostatni strzęp zabytkowej budowli żydowskiej ocalał, jako jeden z niewielu materialnych świadków niegdysiejszej społeczności tarnowskich Żydów. Decyzją konserwatora zabytek ten potraktowano jako tzw. trwałą ruinę, której nie należy przywracać wcześniejszego wyglądu, a tylko dbać o jej stan, wzmacniać i ochraniać. Jako dokument historii świetności życia żydowskiego w Tarnowie i świadectwo barbarzyństwa nazizmu. Z czasem ceglana konstrukcja została zabezpieczona czterospadowym blaszanym dachem. I w takiej postaci bima stała się jednym z wizualnych symboli miasta, obok sylwetek ratusza i Mauzoleum generała Józefa Bema.

Plac wokół bimy stał się od połowy lat 90. ubiegłego wieku scenografią dla odbywających się corocznie w Tarnowie Dni Pamięci Żydów Galicyjskich, znanych też jako Galicjaner Sztetl. Odbywają się tu, organizowane przez Muzeum Ziemi Tarnowskiej i Komitet Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej, czerwcowe „Koncerty pod Bimą”, spektakle teatralne, a także wydarzenia nawiązujące do żydowskich świąt – zapalenie świateł z okazji Chanuki, zabawy w święto Purim, a w Sukot (Święto Namiotów) rozstawiany jest szałas.