Salo Wittmayer Baron (1895–1989) i Zvi Ankori (1920–2012)

Tarnowscy uczeni. Z Tarnowa, wielkiego centrum żydowskiej kultury i nauki, wywodziło się wielu znanych na całym świecie uczonych, polityków, rabinów, działaczy, artystów i innych sław. Niewątpliwie Salo Baron zdobył sławę największą. Uważany jest bowiem za najwybitniejszego historyka żydowskiego XX w. Urodził się i wychował w Tarnowie przy Rynku 17. Kształcił się na Uniwersytecie Jagiellońskim i w Wiedniu, gdzie uzyskał trzy doktoraty oraz tytuł i stanowisko rabina, władał niemal dwudziestoma językami. W 1926 r. opuścił Wiedeń i resztę życia spędził, pracując na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku. W 2015 r. tarnowskie muzeum otrzymało od córki profesora jego osobisty tefilin – dwa pudełka używane w czasie porannej modlitwy.

Tarnowianom bliżej jest znany jego krewniak, Hirsch Wróbel, który pobierał nauki u Barona jako młody chłopak. Przybrał później nazwisko Zvi Ankori (ankori to po hebr. wróbel), kiedy jako zagorzały syjonista osiadł tuż przed wojną w Palestynie.

Był żołnierzem Żydowskiej Brygady Armii Brytyjskiej, z którą odwiedził w 1945 r. rodzinny Tarnów. Widząc zgliszcza żydowskiego świata, postanowił już nigdy tu nie wrócić.

W 1950 r. rozpoczął studia na Uniwersytecie Columbia, gdzie wykładowcą był Baron, jego nauczyciel z dzieciństwa. Po ukończeniu studiów Ankori pracował jako profesor historii na Uniwersytecie Hebrajskim, a po przejściu na emeryturę prof. Barona w 1970 r. objął po nim stanowisko na Uniwersytecie Columbia. Ukoronowaniem kariery naukowej profesora było przyznanie mu Katedry Historii i Kultury Żydów na Uniwersytecie w Tel Awiwie.

Kiedy w 1993 r. zdecydował się, mimo wcześniejszego postanowienia, odwiedzić Tarnów, był już na emeryturze. Pisał w liście adresowanym do Tarnowa: „teraz jestem duszą i ciałem w dawnym Tarnowie, rozmawiam z żywymi duchami, otwarła mi się pamięć, jakbym wrócił w tamte czasy”. Owocem tego natchnienia była pierwsza część sagi rodu Wróblów i Weinmanów (nazwisko rodowe matki), najpierw wydana po hebrajsku, potem (2003 r.) po angielsku jako Chestnuts of Yesteryear. A Jewish Oddysey. Pięć lat później opublikował dwa tomy zatytułowane As a Palm Tree in the Desert.