Plac Magdeburski

Tak Niemcy nazwali plac, znany wcześniej jako plac Wolności, a jeszcze wcześniej – Świńska Targowica. Mieścił się na nim dworzec autobusowy, urządzony tuż przed wojną. Zajmował obszar między obecnymi ulicami Lwowską, Goslara, Mickiewicza, a od strony wschodniej oddzielony był od ulicy Starodąbrowskiej szeregiem budynków.

W czasie „akcji wysiedleńczych”, jak Niemcy nazywali mordowanie i kierowanie Żydów do obozu zagłady w Bełżcu w latach 1942–1943, plac ten był miejscem ich koncentracji przed wymarszem do wagonów.

Pierwsza akcja miała miejsce 11 czerwca 1942 r. i wtedy Niemcy i ich pomocnicy gromadzili ofiary wybrane do wywózki na tarnowskim rynku. Kolejne selekcje odbywały się już na placu Magdeburskim, który po zakończeniu czerwcowych deportacji znalazł się na terenie getta, wyznaczonego 19 czerwca. Do tego zamkniętego obszaru prowadziły cztery bramy: dwie z nich znajdowały się od strony ulic Lwowskiej i Mickiewicza, m.in. w miejscach wylotu ulicy Goslara.

Plac Magdeburski był miejscem straszliwym. Tu dokonywano selekcji, w której często brały udział całe wypędzone z domu rodziny. Łudząc ofiary wywózką na wschód, gdzie zostaną zatrudnieni przy robotach na potrzeby wojenne, Niemcy wyznaczali limity bagaży (do 10 kilogramów), jakie można wziąć z sobą do nowego miejsca osiedlenia. Kolejne akcje stawały się coraz bardziej brutalne, ponieważ ludzie mieli coraz większą świadomość celu tych „przesiedleń”. Próbowano ukrywać przed wywózką dzieci. Czasem udawało się je oddać nieżydowskim tarnowianom, którzy z narażeniem życia starali się je przechować do końca wojny. Inni – przerażeni sytuacją – porzucali dzieci, mając nadzieję, że bez nich łatwiej będzie im przetrwać. Zeznania ocalałych świadków tych scen, składanych po wojnie, zawierają przerażające opisy maltretowanych, rozstrzeliwanych na miejscu ludzi, stosów zamordowanych…

Po wojnie teren placu został zabudowany. We wschodnim końcu obecnej ulicy Waryńskiego ostała się stara topola, świadek tych strasznych dni. Istnieje projekt upamiętnienia zagłady tarnowskich Żydów poprzez ustawienie pod nią pomnika małego żydowskiego chłopca.